Angst voor de bevalling

Hoe embodied consent kan bijdragen aan een bevalling vanuit regie

Dit blog gaat over het belang en de impact van consent en in het bijzonder embodied consent ofwel belichaamd consent. Embodied consent is dé weg naar regie en heling voor (zwangere) vrouwen die grensoverschrijdend seksueel gedrag hebben ervaren. Het valt mij als verloskundige op dat de zwangere vrouw vaak niet weet hoe ze regie kan ervaren op een manier die voor haar en de zorgverleners helpend is. Ik wil daarom graag vertellen hoe een zwangere vrouw (met een seksueel misbruik verleden) wel kan baren vanuit regie waarbij zij en de zorgverleners een succeservaring hebben. Voor iedereen winst.
In het kader van de privacy is de cliënt uit deze blog een samenvoeging van cliënten die onder zorg waren bij mij, hun verhalen komen veelal overeen. Mijn hart gaat uit naar vrouwen met een seksueel trauma. Ik wil laten weten dat bevallen echt helend kan zijn, zeker voor hen.

Het verhaal van Sanne: Angst voor de bevalling na seksueel misbruik

Op het spreekuur bij de verloskundigenpraktijk waar ik werk zag ik Sanne, een zelfbewuste intelligente vrouw en zwanger van haar tweede kind. Ze had seksueel misbruik meegemaakt wat langzaam heelde en waar tot voor kort nog schaamte op had gezeten om erover te praten. Er waren al therapietrajecten afgerond, maar het kwam telkens weer terug, ook nu in haar zwangerschap. Ondanks therapie is haar bekken nog steeds een onveilige plek waar spanning voelbaar is, en ze pijn bij vrijen ervaart. Ze voelt zich onveilig in de intimiteit bij haar liefdevolle partner, niet om hem maar om hetgeen zij eerder meemaakte en nog steeds in haar lijf voelbaar is. In de relatie is dagelijks het verdriet en de rouw van haar geschiedenis voelbaar. Ze heeft moeten leren om zich steeds veiliger te voelen bij zichzelf.

Ze zag als een berg op tegen de tweede bevalling. Er waren tranen van de angst en spanning. Tijdens de eerste bevalling had ze zich druk gemaakt over het feit dat ze het zorgpersoneel zo min mogelijk tot last wilde zijn. Een overlevingsmechanisme uit haar kindertijd ten tijde van het seksueel misbruik, maar dat bij de bevalling vertroebelde wat zij echt nodig had en zelf wilde. Ze kon daardoor de zorg niet goed ontvangen en ze liet het allemaal over zich heen komen. Zo ervoer ze vooral controleverlies.
Sanne had voorzichtige verlangens voor deze zwangerschap en bevalling. Het liefst wilde ze vaginaal bevallen vanuit regie en zonder pijnstilling. Ze durfde eigenlijk niet te hopen dat ze naderhand positief zou kunnen terugkijken. Ze wilde haar kinderen opvoeden vanuit een gevoel van gezonde veiligheid en hun niet belasten met haar eigen verleden. Ze wilde verder met haar leven en dit achter zich laten.

Ze zag bevallen als iets wat moest, maar miste ook wat haar onbezorgde vriendinnen vertelden: hoe bevallen echt intens was maar ook zo prachtig. Voor Sanne betekende bevallen vooral overgave en verlies van controle. Mijn collega’s hadden al met haar besproken dat een vroegtijdige ruggenprik tijdens de bevalling een optie zou zijn. Of dat ze in de zwangerschap al een inwendig onderzoek zou kunnen ervaren in alle rust en zonder weeën om een keer te oefenen. Dat had ze de vorige keer gedaan, maar het had vooral gevoeld als een pleister op de wond. Nu wilde ze iets wat haar dichter bij zichzelf en haar verlangen zou brengen.

Wat is Embodied Consent?

Ik vertelde over embodied consent ofwel belichaamd consent. Bij het embodied consent vraag je niet alleen toestemming vanuit je hoofd maar ga je dit ook voelen in je hart en bekken. Om tot een embodied consent te komen moet je een ‘ja’ voelen in je hoofd, hart en bekken. Maar je kan ook een ‘nee’ of ‘twijfel’ voelen. Heel vaak zit er verschil tussen deze plekken in je lichaam. De ‘ja’, ‘nee’ of ‘twijfel’ is dan niet geheel voelbaar in je hele lichaam. Ze herkende dat. Het helpt als je jezelf afvraagt wat je nodig hebt. Op die manier kun je een keuze maken waar letterlijk je hele lichaam achterstaat. Daardoor voelt de keuze die je maakt heel bewust en stevig. Door middel van embodied consent heb je een grotere kans om achteraf nog steeds positief terug te kijken op de keuzes die je zelf maakte. Dat is anders als je in het moment zelf niet goed kon voelen wat jij wilde. Embodied consent is daarom van grote waarde om positief terug te kunnen kijken op een bevalling en medische onderzoeken. Het gaat er hierbij om dat je voelde dat je tijdens de bevalling met ‘hoofd, hart en bekken’ betrokken was in de keuzes over de te nemen stappen, ongeacht het verloop van de bevalling zelf.

Hoe Embodied Consent helpt bij trauma en bevalling

Als je met een volle ‘ja’ met je hoofd, hart en bekken kan instemmen met een inwendig onderzoek ben je meer ontspannen en worden er geen grenzen overschreden. Ook heb je de vrijheid om tijdens elk moment te blijven voelen hoe het voor je is. Dit kun je altijd aangeven. Voorbeelden zijn: meer tijd nodig hebben om te ontspannen, een uitgebreidere uitleg, of erkenning van je gevoel. Zo hou je het niet alleen voor jezelf maar ook voor de zorgverleners veilig. Dit versterkt de vertrouwensband en onderlinge relatie met je zorgverlener. Op deze manier staat het luisteren naar je onderbuikgevoel echt in de schijnwerpers.

Voor veel vrouwen zijn die schijnwerpers op hun onderbuikgevoel onwennig en vaak niet direct positief. De gevoelens daar zijn niet allemaal fijn. Het bekkengebied is vaak voor lange tijd een gebied geweest waar weinig toenadering was. Toch liggen juist hier de aanwijzingen die nodig zijn om te helen en je te verbinden met je autonomie en kracht. Alleen door hierbij stil te staan kan je voelen wat je nodig hebt en wilt. Dat vraagt veel moed, tijd en zachtheid van een vrouw.

Integral Pelvic Therapy: Stap voor stap naar heling

Ik vertelde over Integral Pelvic Therapy en de mogelijkheden. Hoe ik werk: op het tempo van het lichaam met veel geduld, zachtheid en liefde. Het zijn de antwoorden voor heling. Wat is meegemaakt kan niet teruggedraaid worden maar de lading die het zenuwstelsel aan spanning in zich draagt kan wel keer op keer stukje bij beetje losgelaten worden. Samen zijn we in een paar Integral Pelvic Therapy sessies gaan ontdekken wat er mogelijk was binnen haar grenzen. We oefenden met het voelen van ‘ja’ en ‘nee’. Ze merkte hoe haar hoofd, hart en bekken vaak niet op één lijn lagen. Ze voelde hoe ze vaak vanuit gewoonte omdat dat zo ‘hoort’, al over haar grenzen ging en er dus nog meer vertraging nodig was. Eerst ging het om waar ze zich veilig voelde in mijn praktijkruimte. En later, nadat ze daar een volle ‘ja’ op voelde, ervoer ze veiligheid met mijn handen op haar buik en bekken. We voelden spanningen in haar spieren en weefsels. Verschillende aspecten uit haar leven kwamen voorbij: werk en privé, haar relatie, het moederschap.
Haar lichaam kwam van tijd tot tijd in de actiestand, waarbij ze gewaarschuwd werd voor gevaar. Ze voelde hoe emoties haar bij vlagen overspoelden maar niet wegvaagden, ze bleef staan. Die mechanismes waren heel dienend geweest. We erkenden en bedankten en zagen zo de rust telkens terugkeren in haar lichaam. Zo kon haar zenuwstelsel in kleine stapjes ontladen en bracht ze veiligheid in haar lijf en leven. Zij was niet haar trauma maar voelde de reactie daarvan wel telkens door zich heen gaan. Ik was er helemaal voor haar als stevige veilige bedding.

Tijdens de sessies was er altijd aandacht voor haar kind in haar buik die ze zo graag droeg. Ze vertelde dat het kindje geen verantwoordelijkheid hoefde te nemen voor de lading van haar eigen verleden die door haar lijf stroomde. Zo groeide in haar zwangerschap niet alleen haar kind maar ook haar kracht, vertrouwen en eigenwaarde en hoe zij zichzelf als moeder zag.

We werkten met ademhaling en stem richting haar bekkenbodem en spanningen in haar bekken. Hierdoor kon ze zich meer verbinden met haar lijf en de aankomende bevalling. Ik zag haar opbloeien waarbij het verleden niet weg was maar ze het nu kon hanteren doordat de lading afnam. Ze voelde de kracht die ze herkende van de vorige bevalling: De dierlijke oerkracht van het baren die haar eerder had overgenomen en waar ze toen van in paniek was geraakt. Nu verbond ze zich met de mogelijkheden van haar lijf en haar kracht.
We spraken veel over de bevalling en deden visualisaties. Elke sessie was afgestemd op wat er in het moment dienend was voor haar. Haar partner kwam mee en kon haar daardoor nog beter aanvoelen en ondersteunen. Hij was haar rots in de branding. Ik legde uit hoe een inwendig onderzoek ook gedaan kan worden in alle rust waarbij het lichaam de tijd krijgt om te ontspannen. Uiteindelijk ervoer zij dit ook, zonder pijn. Haar bekken was ontspannen, er was genoeg veiligheid.
De bevalling in het vooruitzicht was nog steeds spannend maar ze voelde niet meer de paniek die er eerder was geweest. Ze had een mooi geboorteplan opgesteld met realistische wensen waarbij ze duidelijk had beschreven wat haar kon helpen.

Een bevalling vanuit regie

Ik sprak Sanne weer in de kraamweek. Ze zat blij en rustig op haar bed met haar baby aan haar borst. Ze was medisch geworden omdat de baby in het vruchtwater had gepoept. Het eerste gedeelte van de bevalling had ze thuis in alle rust gedaan en daarna was de overdracht naar het ziekenhuis fijn geweest. De weeën waren wel intens maar ze had zich bijna de hele tijd rustig gevoeld. Soms kwam er paniek maar dan kon haar man haar weer naar vertrouwen brengen. Een lieve verpleegkundige en arts-assistent hadden de tijd genomen. Inwendig onderzoeken waren er weinig op haar verzoek, en als ze werden verricht kon ze goed aangeven wat ze zelf nodig had om zo veel mogelijk te ontspannen. Op het eind was het even spannend geweest met de hartslag van de baby en was er misschien nog een vacuüm nodig. Ze had toen gevoeld dat ze het helemaal zelf kon en even later lag haar baby op haar buik met een goede start. Ze was met de dag meer trots en ook een beetje verbaasd dat zij er echt zo tegenaan kon kijken. ‘Deze geboorte was zo belangrijk voor mij, het voelt alsof ik mezelf weer een stuk terug heb. Alles is zo anders gelopen dan de vorige keer en ik heb gevoeld hoe ik daar zelf het verschil in heb gemaakt.’

Embodied Consent in de zorg

Als verloskundige zie ik de tendens dat zwangere vrouwen nare seksuele ervaringen of vervelende medische onderzoeken vaker bespreekbaar lijken te maken. Daar ben ik blij om. Dan kan er beter ingespeeld worden op de behoeften van deze vrouwen. Maar bovenal zou elke vrouw met angsten en/of trauma’s zorg mogen ontvangen die haar dichterbij een positieve bekrachtigende bevalervaring brengt. Deze ervaring heeft impact op de rest van haar leven.
Voorwaarde voor een IPT traject is altijd dat een cliënt zichzelf kan ‘dragen’. De meeste vrouwen die seksueel grensoverschrijdend gedrag hebben meegemaakt en een IPT traject starten, hebben meestal al andere therapie gevolgd. Dit is niet altijd noodzakelijk maar wel aan te bevelen.

Ontdek de kracht van Integral Pelvic Therapy

Vaak spreek ik met vrouwen over regie en embodied of belichaamd consent, het geeft hen een wereld aan mogelijkheden als je je dit eigen maakt. Wil jij jezelf ook veilig en vrijer voelen in je lijf of wil je reageren op dit blog? Neem gerust contact met mij op!